Với tinh thần trân trọng, kế thừa, phát huy giá trị đặc sắc văn hóa, con người  của cha ông đã đóng góp trí tuệ, mồ hôi, xương máu vun đắp, tạo dựng qua các giai đoạn lịch sử trong những năm qua, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Long An đã phát huy cao độ truyền thống cách mạng "Trung dũng, kiên cường, toàn dân đánh giặc", chủ động, sáng tạo trong thực hiện chủ trương, đường lối mới, thúc đẩy kinh tế phát triển, chăm lo đời sống nhân dân, đạt được nhiều thành tựu to lớn, toàn diện, thực sự trở thành một tỉnh mạnh, đứng trong top đầu khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, đóng góp ngày càng lớn vào sự nghiệp phát triển đất nước. Hiện tại, Đảng ta chỉ rõ: "Thế giới đang trãi qua những biến động to lớn diễn biến nhanh chóng, phức tạp, khó dự báo. Hòa bình, hợp tác và phát triển vẫn là xu thế lớn, song đang đứng trước nhiều trở ngại, khó khăn"[1] Trong bối cảnh ấy, giữ gìn và phát huy những giá trị đặc sắc văn hóa, con người Long An bởi vì văn hóa không chỉ bồi dưỡng những tư tưởng đúng đắn và tình cảm cao đẹp cho con người Long An mà còn góp phần bồi dưỡng những phẩm chất đạo đức tốt đẹp, những phong cách lành mạnh, luôn hướng con người Long An vươn tới chân, thiện, mỹ để không ngừng hoàn thiện bản thân mình đồng thời đây còn là là yêu cầu cấp thiết được đặt ra để lãnh đạo Đảng, chính quyền các cấp chú trọng bồi dưỡng, phổ biến, trang bị kiến thức cho cán bộ, đảng viên và nhân dân đáp ứng yêu cầu của kinh tế số và xu thế cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư cũng như thích ứng với hội nhập thị trường thế giới trong thời kỳ mới thúc đẩy sự phát triển bền vững của tỉnh Long An.

1. Những giá trị đặc sắc văn hóa, con người Long An

Những nét mang giá trị văn hóa, con người Long An không tách rời nét giá trị văn hóa truyền thống dân tộc. Bởi với những điều kiện tự nhiên, thiên nhiên ban tặng cho vùng đất Long An, với những cảnh quan trùng điệp, những nét đặc trưng cảnh sắc thiên nhiên, nếp sống thuần chất, con người nghĩa tình, mang thương hiệu "Long An", đã tạo nên nét văn hóa, con người Long An đặc sắc, riêng biệt. Nhưng vẫn là những nét cơ bản cùng với những giá trị mang dấu ấn của vùng đât bình yên, thuần khiết, mang đậm dấu ấn nam Bộ nói riêng và những giá trị truyền thống văn hóa nói chung. Do đó, việc quan tâm chăm lo, xây dựng con người Long An phát triển toàn diện về cả thể chất, trí tuệ và đạo đức trên cơ sở kế thừa, phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam cần thiết, thường xuyên và phải đảm bảo lâu dài. Góp phần đáp ứng yêu cầu phát triển, công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, nhất là các đặc trưng "Đoàn kết, tự cường, sáng tạo, nghĩa tình, trách nhiệm, giao lưu, hợp tác".

Đoàn kết là tình trạng mọi người hoặc nhóm người cùng chung sức lực, tinh thần và ý chí để đạt được một mục tiêu chung. Nó bao gồm sự đồng tình, sự hợp tác và sự tôn trọng lẫn nhau để tạo ra một sức mạnh lớn hơn, đem lại hiệu quả cao hơn và giải quyết các vấn đề khó khăn một cách nhanh chóng và hiệu quả hơn. Tinh thần đoàn kết được coi là một trong những yếu tố quan trọng để xây dựng một cộng đồng mạnh mẽ và thành công trong đời sống cá nhân và xã hội. Hay hiểu một cách đơn giản thì đoàn kết là sự tập hợp của mọi người hay một nhóm người, kết thành một khối thống nhất, cùng hoạt động vì một mục đích chung nào đó. 

Tự cường có nghĩa là tự làm cho mình mạnh lên, không chịu thua kém người khác, dân tộc khác, thường được dùng với nghĩa dành cho tổ chức, dân tộc, đất nước. Nói cách khác, tự cường là tự mình lo công việc của mình, gây dựng sức mạnh cho mình, không lệ thuộc, không phụ thuộc, không ỷ lại ngồi chờ. Đó cũng chính là những phẩm chất tốt đẹp của mỗi con người, mỗi dân tộc vì chứa đựng trong đó lòng tự trọng, ý chí vươn lên và khát vọng khẳng định bản thân.

Sáng tạo: là quá trình hoạt động của con người tạo ra những giá trị vật chất, tinh thần, mới về chất. Các loại hình sáng tạo được xác định bởi đặc trưng nghề nghiệp như khoa học, kỹ thuật, văn học nghệ thuật, tổ chức, quân sự… Có thể nói sáng tạo có mặt trong mọi lĩnh vực của thế giới vật chất và tinh thần

Nghĩa tình là chỉ sự yêu thương và làm việc vì người khác mà không mưu cầu lợi ích riêng. Chữ Tình bắt nguồn từ cảm xúc rồi đến hành vi, Nghĩa vì người khác, thì nghĩa tình mới đầy đủ ý nghĩa và sâu sắc.

Trách nhiệm có thể hiểu trách nhiệm là điều phải làm, phải gánh vác hoặc phải nhận lấy về mình, phải bảo đảm làm tròn nhiệm vụ, công việc, phần việc được giao, với sự ràng buộc đối với lời hứa của mình, nếu kết quả thực hiện không tốt, hoặc nếu thực hiện sai thì phải gánh chịu hậu quả.

Giao lưu là sự tiếp xúc, gặp gỡ, trao đổi qua lại giữa hai hay nhiều cá nhân, nhóm người hay cộng đồng người với nhau nhằm  trao đổi văn hoá, tư tưởng, hàng hoá, tình cảm,  để học tập, giải trí, hiểu biết lẫn nhau, tăng cường hơn nữa mối hợp tác, đoàn kết, hữu nghị giữa các cá nhân hoặc nhóm người.

Hợp tác là việc hai hoặc nhiều bên cùng chung sức làm việc, giúp đỡ, hỗ trợ lẫn nhau trong một công việc hay một lĩnh vực nào đó vì một mục đích chung. Trong hợp tác, các bên đóng góp tài nguyên, kỹ năng và nỗ lực của mình để đạt được một kết quả mà mỗi bên không thể đạt được một mình.

        Những phẩm chất tốt đẹp của con  người Long An: Tính cách, phẩm chất con người được hình thành qua nhiều yếu tố, bao gồm điều kiện tự nhiên, xã hội, lịch sử. Tính cách, phẩm chất của con người Long An được hình thành từ 3 yếu tố: những nét tính cách truyền thống của người Việt (cụ thể con người ở vùng đất Nam bộ), môi trường tự nhiên của vùng đất Nam bộ và bối cảnh xã hội Long An. Trong quá trình gìn giữ và bảo vệ đất nước nhằm mục đích tạo dựng cuộc sống đầy đủ, ấm no và phát triển toàn diện con người. Nên đã hình thành nên tính cách đặc trưng của người dân Long An dũng cảm, kiên cường, sẵn sàng tham gia các phong trào yêu nước. Tính cách ấy là sự kế thừa tinh thần yêu nước, dũng cảm, kiên cường của dân tộc ta nói chung, con người Long An nói riêng, ngay từ thời mở đất, các thế hệ người Long An viết nên những trang sử vẻ vang trong công cuộc khái phá thiên nhiên và đấu tranh để bảo vệ thành quả lao động của mình.  Cái gốc ban đầu vẫn là nền văn hóa có sức sống mãnh liệt của dân tộc Việt Nam được những người đi khai phá mang theo và nuôi dưỡng. Lớp người Việt đầu tiên đến vùng đất Nam bộ nói chung và Long An nói riêng đã mang theo những hạt mầm văn hóa truyền thống, những phẩm chất được hun đúc hàng ngàn năm của dân tộc. Quá trình thích nghi với vùng đất mới đầy rẫy hiểm nguy nhưng vô cùng trù phú đã khắc sâu thêm những phẩm chất tinh thần quý báu của người dân Long An cần cù, thông minh, siêng năng, năng động, sáng tạo đoàn kết, có tinh thần vì tập thể, thương yêu giúp đỡ lẫn nhau và sẵn sàng thích ứng với đời sống mới. Những tính cách ấy được thể hiện cụ thể qua công cuộc cải tạo, chinh phục thiên nhiên, sự sáng tạo trong chế tác, cải biến công cụ lao động, hình thành các làng nghề gắn với những nhu cầu sản vật ở địa phương, cũng như quá trình sản xuất vật chật phục vụ cuộc sống, phát triển xã hội. Bên cạnh đó, con người Long An không ngừng sáng tạo ra những giá trị văn hóa tinh thần to lớn khác, tạo nên bản sắc, đặc trưng, cốt cách riêng của mảnh đất và con người nới đây.

Bên cạnh đó, đức tính con người Long An nhân hậu, hào sản, hiếu khách, trọng tình nghĩa, coi trọng uy tính cá nhân, coi trọng sự trung thực và sẵn sàng giao lưu, hợp tác, cũng được thể hiện qua cuộc sống thường ngày. Cụ thể,  người Long An sống thất thật thà, nhân hậu, sống hết mình, sẵn sàng đùm bọc chia sẻ. Lối sống đó đã trở thành một tập quán xã hội, ảnh hưởng đến tất cả mọi người, cả những khi đời sống vật chất khó khăn. Những đức tính tốt đẹp ấy được hun đúc thành những phẩm chất truyền thống mà mỗi người dân Long An từ thế hệ này qua thế hệ khác, đều ra sức quí trọng, nâng niu và giữ gìn. Đặc biệt, trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ, người dân Long An chịu lắm đau thương, mất mát về người và vật chất. Từ tinh thần yêu nước, yêu quê hương giống nòi, người dân Long An đã đứng lên kháng chiến, giành lại độc lập. Long An xứng đáng được Nhà nước tuyên dương và tặng cho tám chữ vàng: "Trung dũng kiên cường, toàn dân đánh giặc".

2. Những yêu cầu mới từ bối cảnh hiện nay

Giữ vững và phát huy những giá trị đặc sắc văn hóa, con người Long An là những vấn đề rất lớn liên quan tới năng lực lãnh đạo của Đảng bộ, năng lực quản lý của chính quyền tỉnh Long An và sự vào cuộc của cán bộ, đảng viên trong toàn hệ thống chính trị và chủ thể đặc biệt quan trong là nhân dân trong toàn tỉnh. Bối cảnh mới hiện nay đang đặt ra mấy yêu cầu mới cụ thể như sau:

Thứ nhất, công tác lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện xây dựng và phát triển văn hóa - xã hội của tỉnh luôn hướng đến sự phù hợp và đáp ứng yêu cầu phát triển của tỉnh Long An đang trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế và chuyển dịch kinh tế mạnh mẽ sang hướng dịch vụ - công nghiệp - nông nghiệp. Đó là sự cân bằng giữa hiện đại và truyền thống, giữa kinh tế và văn hóa - xã hội, giữa quá trình đô thị hóa và giữ gìn bản sắc văn hóa. Đó là yêu cầu phát triển du lịch bền vững giữ gìn, tôn trọng, nâng niu những di sản quá khứ tốt đẹp của các thế hệ cha ông đã đóng góp trí tuệ, mồ hôi, xương máu vun đắp, tạo dựng qua các giai đoạn lịch sử.

Thứ hai, bối cảnh hiện nay đặt ra yêu cầu mới trong xây dựng văn hóa bảo tồn giá trị văn hóa, đạo đức truyền thống tốt đẹp của tỉnh Long An không để lai căng, mai một, mất gốc; chủ động, tích cực tiếp thu tinh hoa văn hóa, đạo đức dân tộc và nhân loại để bổ sung, làm giàu giá trị văn hóa, đạo đức phù hợp với thực tiễn tỉnh Long An. Đó thực chất là việc xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Long An là quá trình kết hợp nhuần nhuyễn, vừa sáng tạo, xác lập những giá trị văn hóa, chuẩn mực đạo đức mới, vừa khơi dậy, làm lan tỏa những giá trị tốt đẹp của văn hóa, chuẩn mực đạo đức: đức, trí, thể, mỹ phù hợp thời kỳ mới, trong đó là nội dung trọng tâm: tinh thần và ý chí quyết tâm, tiềm năng, thế mạnh, sức sáng tạo của con người Long An tạo động lực thúc đẩy Tỉnh phát triển bền vững.

Thứ ba, không thể phủ nhận cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 là bước phát triển nhảy vọt của văn minh nhân loại mở ra những không gian mới, mang lại những loại hình dịch vụ, giải trí tiện lợi cho con người, hướng tới sự phát triển toàn diện.Tuy nhiên, mặt trái của những sản phẩm công nghệ cũng đã và đang chi phối không nhỏ đến nhận thức, hành động của con người Long An cũng như sự vận động, phát triển của nền văn hóa. Bên cạnh đó, công nghiệp hóa, hiện đại hóa và đô thị hóa là xu thế phát triển tất yếu nhằm thu hẹp khoảng cách giữa nông thôn với thành thị, tạo ra diện mạo mới với chất lượng đời sống của nhân dân không ngừng được cải thiện, nâng cao. Nhưng mặt trái của quá trình này cũng đang tác động không nhỏ đến sự phát triển văn hóa, con người ở tỉnh Long An hiện nay. Long An tự hào có nền văn hóa lâu đời, đa dạng, phong phú, giàu bản sắc. Con người Long An nhân hậu, hào sản, hiếu khách, trọng tình nghĩa, coi trọng uy tính cá nhân, coi trọng sự trung thực và sẵn sàng giao lưu, hợp tác. Đó là những lợi thế quan trọng cần được khai thác, phát huy mạnh mẽ trong điều kiện hiện nay. Phát triển trong bối cảnh mới, cấp ủy Đảng, chính quyền các cấp cần có nhiều giải pháp đồng bộ nâng cao nhận thức, giáo dục xây dựng con người Long An phát triển toàn diện triển khai có hiệu quả tinh thần Văn kiện Đại hội XIII của Đảng về "Thực hiện những giải pháp đột phá nhằm ngăn chặn có hiệu quả sự xuống cấp về đạo đức, lối sống, đẩy lùi tiêu cực xã hội và các tệ nạn xã hội"[2]. Chú trọng xử lý hài hòa mối quan hệ giữa tăng trưởng kinh tế với phát triển văn hóa, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội; gìn giữ môi trường, môi sinh, mang lại cuộc sống tốt đẹp, an toàn, lành mạnh cho con người.

3. Để tiếp tục giữ gìn và phát huy giá trị đặc sắc văn hóa, con người Long An trong bối cảnh mới hiện nay

Xây dựng con người Long An thời kỳ đổi mới, phát triển, hội nhập với những giá trị chuẩn mực, phù hợp, gắn với giữ gìn, phát huy giá trị gia đình, hệ giá trị văn hóa của quốc gia, dân tộc; kết hợp nhuần nhuyễn những giá trị truyền thống của quê hương Long An "Trung dũng kiên cường, toàn dân đánh giặc" với giá trị thời đại: "Yêu nước, đoàn kết, tự cường, nghĩa tình, trung thực, trách nhiệm, kỷ cương, sáng tạo". Từ đó phát huy cao độ những giá trị văn hóa, sức mạnh và tinh thần cống hiến của người dân, tạo nguồn lực nội sinh và động lực đột phá để thực hiện thành công mục tiêu phát triển mà Đại hội lần thứ XIII của Đảng và Đại hội Đảng bộ tỉnh Long An lần thứ XI đề ra, chúng ta cần chú ý các nhóm giải pháp sau:

Thứ nhất, cấp ủy và chính quyền trên địa bàn tỉnh Long An cần nhận thức sâu sắc, đầy đủ tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng lần thứ XIII về khơi dậy và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Việt Nam; tinh thần Hội nghị Văn hóa toàn quốc và các văn kiện, nghị quyết, kết luận của Bộ chính trị, Ban Chấp hành Trung ương về xây dựng, phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước nhằm khơi dậy mạnh mẽ hơn nữa tinh thần yêu nước, ý chí vươn lên, tinh thần đoàn kết phấn đấu đến năm 2030, tỉnh Long An là trung tâm phát triển kinh tế năng động, hiệu quả, bền vững của khu vực phía Nam.

Thứ hai, tiếp tục đổi mới tư duy, năng lực lãnh đạo, quản lý trong xây dựng và phát triển văn hóa, con người Long An đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

Thứ ba, tăng cường mối quan hệ phối hợp giữa cấp ủy, chính quyền và các tầng lớp nhân dân trong xây dựng và phát triển văn hóa con người Long An.

Thứ tư, phát huy vai trò của nhân dân vào xây dựng và phát triển văn hóa, con người Long An trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa.

Nhìn chung, vấn đề giữ gìn và phát huy giá trị đặc sắc văn hóa, con người Long An cần được nhìn nhận thấu đáo bên cạnh hệ giá trị, chuẩn mực về đạo đức, các yếu tố khác (về thể lực, trí lực, năng lực...) của tỉnh Long An cũng cần hướng tới những chuẩn mực và tiêu chí chung của dân tộc và nhân loại để thích ứng với môi trường phát triển đa văn hóa trong quá trình hội nhập quốc tế và toàn cầu hóa. Với quyết tâm và sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, tài nguyên văn hóa của tỉnh sẽ được khai thác đúng hướng, hiệu quả. Qua đó, không chỉ góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội mà còn lan tỏa, quảng bá rộng rãi hình ảnh, những bản sắc độc đáo, riêng có của con người và vùng đất Long An đến bạn bè trong nước và quốc tế./.

[1] Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tập 1, tr.105

[2]  Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc  lần thứ XIII, Sđd, t. I, tr.143

Thạc sĩ Huỳnh Thị Thu Năm, TUV, Hiệu trưởng Trường Chính trị    

Thạc sĩ Trần Minh Quang, giảng viên khoa Nhà nước và pháp Luật