Long An là một tỉnh thuộc vùng Đồng bằng sông Cửu Long, nằm trong vùng kinh tế trọng điểm phía Nam và là cửa ngõ nối liền Đông Nam Bộ với khu vực đồng bằng sông Cửu Long. Tỉnh Long An cũng được xem là thị trường tiêu thụ hàng hóa nông sản lớn nhất của Đồng bằng Sông Cửu Long. Long An có diện tích đất nông nghiệp khá nhiều, diện tích ao, hồ, đầm lầy, đất cấy lúa hiệu quả thấp, vẫn còn rải rác khá lớn đây là điều kiện rất thuận lợi cho việc phát triển sản xuất sen tại địa phương.

 Theo Báo cáo thống kê tình hình sản xuất nông nghiệp của Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Long An. Năm 2022, diện tích trồng sen tại Long An khoảng 1.100 ha, đến tháng 6/2024 diện tích trồng sen trên toàn tỉnh chỉ còn 851,4 ha tập trung ở huyện Tân Thạnh, Vĩnh Hưng, Mộc Hóa, Đức Huệ... chủ yếu là trồng giống sen cũ lấy gương sen, hạt sen, ngó sen năng suất hạt sen thấp, hiệu quả không cao, do vậy người dân không mặn mà phát triển cây sen.

Xuất phát từ lý do trên, được sự quan tâm của các cấp, các ngành và sự hỗ trợ của các đơn vị phối hợp, Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển Hoa, Cây cảnh thực hiện đề tài “Tuyển chọn và phát triển một số giống sen phù hợp với điều kiện sản xuất tại huyện Tân Thạnh, tỉnh Long An”. Với mục tiêu Tuyển chọn ra các giống sen cho năng suất, chất lượng cao, phù hợp với điều kiện trồng tại vùng Đồng Tháp Mười, tỉnh Long An đáp ứng được nhiều mục đích sử dụng (lấy hoa, lấy hạt, lấy ngó, lấy củ) gắn với nhu cầu của thị trường. Trong đó tập trung các nội dung nghiên cứu phục vụ cho sản phẩm đang là thế mạnh của địa phương (sen lấy ngó).

Kết quả đề tài đã tiến hành thu thập được 13 giống sen, trong đó có 02 giống lấy ngó, lấy hạt của Long An sử dụng làm giống đối chứng. Đánh giá sơ bộ về đặc điểm hình thái và khả năng sinh trưởng của các giống tại điều kiện thực tế sản xuất ở Tân Thạnh, Long An. Đã phân loại các giống sen thu thập được thành 04 nhóm. Nhóm lấy hoa: Super, Ngàn cánh, Bách diệp, Quan âm; Nhóm lấy hạt: Mặt bằng, Son môi, sen hồng Đồng Tháp, sen hạt Long An; Nhóm lấy củ: Vân Đài 01, Ánh dương, Son môi và Nhóm lấy ngó: Quan Âm, Vân Đài 02, Ánh hồng, sen Long An.

Đề tài cũng đã thu thập tài liệu; Đánh giá được tình hình sản xuất và tiêu thụ các sản phẩm sen trên thế giới và ở Việt Nam; Các tài liệu nghiên cứu liên quan đến lĩnh vực cây sen để làm căn cứ xây dựng bảng tiêu chí lựa chọn giống; Đã đánh giá tình hình sản xuất các nhóm giống sen lấy hoa, lấy hạt, lấy của, lấy ngó mức độ đạt được về sinh trưởng, phát triển, năng suất, chất lượng theo từng nhóm ở đại diện một số tỉnh của 3 vùng sinh thái là Bắc Bộ, Trung Bộ và Nam Bộ. Từ các cơ sở trên đề tài đã xây dựng được 04 bảng tiêu chí cho các nhóm giống lấy hoa, lấy hạt, lấy ngó và lấy củ cho Long An.

Như vậy: Từ kết quả đánh giá các giống sen tại Tân Thạnh, Long An. Đối chiếu với bộ tiêu chí của từng nhóm giống. Đề tài đã tuyển chọn được các giống sen triển vọng cho từng nhóm giống lấy hoa/hạt/ngó/củ như sau:

Giống lấy hoa là Super:

- Chiều cao cây trung bình: 65-75 cm

- Dạng hoa: Kép

- Màu sắc: Hồng

- Đường kính hoa: khoảng 17-19 cm

- Mùi hương: rất thơm

- Độ bền hoa cắt: khoảng 6 ngày

- Năng suất hoa: >50.000 bông/ha/vụ

Giống Sen lấy hạt Mặt bằng

- Chiều cao cây trung bình: 90-110 cm

- Dạng hoa: Đơn

- Màu sắc hoa: Hồng

- Tỷ lệ đậu hạt:>85%

- Số hạt/đài: > 30 hạt

- Hình dạng hạt: hơi tròn (1,9x2,1 cm)

- Năng suất gương: >4,8 tấn/ha

- Chất lượng hạt: Ngọt, bở, bùi. Phù hợp ăn tươi và chế biến

Giống sen lấy ngó Quan âm

- Chiều cao cây trung bình: 75-90 cm

- Dạng hoa: Kép

- Màu sắc: Trắng

- Đường kính ngó 1,2 cm, dài 60-70 cm

- Năng suất ngó: >7,8 tấn/ha

- Màu sắc ngó: màu trắng

- Chất lượng ngó: Giòn, ngọt

Giống sen lấy ngó Ánh hồng

- Chiều cao cây trung bình: 70-80 cm

- Dạng hoa: Bán kép

- Màu sắc: hồng

- ĐK ngó 0,95 cm, dài 70-80 cm

- Năng suất ngó: >7,6 tấn/ha

- Màu sắc ngó: màu trắng

- Chất lượng ngó: Giòn, ngọt

Giống sen lấy củ Vân Đài 01

- Chiều cao cây trung bình: 90-110 cm

- Dạng hoa: Đơn

- Màu sắc: trắng

- Đường kính 5-6 cm, dài 50-60 cm

- Năng suất củ: 8,2 tấn/ha

- Màu sắc củ: màu trắng

- Chất lượng củ: Bở, bùi

Từ kết quả tuyển chọn giống đề tài đã tiến hành nghiên cứu ứng dụng để hoàn thiện quy trình nhân giống sen lấy hoa/hạt/ngó/củ và kỹ thuật nuôi trồng, thu hái, sơ chế các sản phẩm sen cho các nhóm giống sen lấy hạt/ngó/củ tại Tận Thạnh, Long An. Kết quả đã hoàn thiện được 04 quy trình nhân giống cho 04 nhóm sen lấy hoa/hạt/ngó/củ và 03 quy trình nuôi trồng, chăm sóc thu hái, sơ chế các sản phẩm từ sen cho 03 nhóm sen lấy hạt/ngó/củ.

Từ đó tiến hành xây dựng mô hình sản xuất sen lấy hạt, lấy ngó với quy mô: 2 ha, trong đó: 01 ha sen lấy hạt và 01 ha sen lấy ngó. Chất lượng cây trong mô hình: Cây trong mô hình sinh trưởng, phát triển khỏe, ít bị sâu bệnh hại. Đối với sen lấy hạt: tỉ lệ đậu hạt cao (>85%), năng suất tốt đạt >5 tấn gương/ha. Chất lượng hạt ngon phù hợp ăn tươi và chế biến. Đối với sen lấy ngó: ngó đều, mập, dài >60 cm, năng suất ngó >10 tấn/ha, chất lượng ngó tốt được thị trường đánh giá cao.

Với mục đích phổ biến giống và kỹ thuật mới để nhân rộng kết quả của đề tài, đơn vị chủ trì đã tiến hành tổ chức được 01 lớp tập huấn kỹ thuật nuôi trồng, thu hái và sơ chế, bảo quản sen và 01 hội thảo để kết nối người sản xuất sen với các doanh nghiệp để ổn định đầu ra cho sản phẩm sen tại Long An./.

                                                                                                                        Chủ nhiệm đề tài-Chu Thị Ngọc Mỹ

Trung tâm NC&PT Hoa, Cây cảnh