Hoạt động khoa học và công nghệ (KH&CN) năm 2023 đã triển khai đồng bộ các nhiệm vụ, giải pháp nhằm đưa khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đóng góp ngày càng thiết thực cho mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, đảm bảo quốc phòng, an ninh. Công tác quản lý nhà nước về KH&CN tiếp tục được đổi mới, môi trường pháp lý được chú trọng, đặc biệt đề cao vai trò quản lý nhà nước về KH&CN và đổi mới sáng tạo. Công tác cải cách hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số được đẩy mạnh, góp phần tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho tổ chức, cá nhân và doanh nghiệp.

Hiện nay, bộ máy tổ chức của Sở KH&CN gồm 04 phòng chuyên môn và 02 đơn vị trực thuộc: Văn phòng Sở, phòng Quản lý khoa học, phòng Quản lý Công nghệ, Thanh tra Sở, Chi cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng (HCNN), Trung tâm Ứng dụng, kỹ thuật thông tin KH&CN (ĐVSN).

Công tác tham mưu ban hành văn bản về khoa học công nghệ đã góp phần cung cấp cơ sở khoa học trong việc ban hành các chủ trương, chính sách liên quan đến hoạt động khoa học và công nghệ của tỉnh, kịp thời đáp ứng nhu cầu quản lý và phát triển khoa học và công nghệ ở địa phương. Trong năm, đã tham mưu HĐND tỉnh, UBND tỉnh, Tỉnh ủy ban hành 16 chương trình, kế hoạch, quyết định, chỉ thị thuộc các lĩnh vực: nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ, quản lý tiêu chuẩn - đo lường - chất lượng, sở hữu trí tuệ, an toàn bức xạ hạt nhân... Trong đó có 01 văn bản QPPL: Nghị quyết số 28/2023/NQ-HĐND ngày 01/12/2023 Quy định định mức xây dựng dự toán ngân sách nhà nước thực hiện nhiệm vụ khoa học và công nghệ trên địa bàn tỉnh Long An.

Ngoài ra, triển khai Chương trình hành động thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của UBND tỉnh tại Quyết định số 152/QĐ-UBND ngày 16/01/2023, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Long An đã xây dựng kế hoạch thực hiện nhiệm vụ khoa học và công nghệ năm 2023 (Kế hoạch số 49/KH-SKHCN ngày 18/01/2023) để triển khai đồng bộ các nhiệm vụ với mục tiêu đảm bảo đúng tiến độ, chất lượng và hiệu quả theo chức năng, nhiệm vụ được giao. Theo đó, đã hoàn thành 04/06 nhiệm vụ, 01 nhiệm vụ đã được UBND tỉnh cho chủ trương dừng thực hiện,  01 nhiệm vụ đang trình UBND tỉnh đúng theo tiến độ.

Trong năm 2023, Sở KH&CN tiếp tục xét duyệt, quản lý và theo dõi 01 nhiệm vụ KH&CN cấp quốc gia, 27 nhiệm vụ KH&CN cấp tỉnh, 24 nhiệm vụ KH&CN cấp cơ sở, 08 nhiệm vụ nhân rộng mô hình theo Chính sách hỗ trợ nhân rộng kết quả nghiên cứu khoa học và ứng dụng tiến bộ công nghệ và các nhiệm vụ chuyển tiếp của các năm trước. Trong đó, đã triển khai trên các lĩnh vực: Khoa học tự nhiên chiếm tỷ lệ  21,57%, Khoa học xã hội và nhân văn chiếm tỷ lệ  21,57%, Khoa học kỹ thuật và công nghệ chiếm tỷ lệ  25,5%, Khoa học y dược chiếm tỷ lệ 9,8%, Khoa học nông nghiệp chiếm tỷ lệ 41,2%.

Sở KH&CN đã tham mưu UBND tỉnh ban hành Văn bản số 836/UBND-KTTC ngày 27/01/2023 về việc phối hợp thẩm định hoặc có ý kiến về công nghệ đối với các dự án đầu tư trên địa bàn tỉnh. Từ đầu năm đến nay, Sở Khoa học và Công nghệ đã phối hợp với Sở Kế hoạch và Đầu tư, Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh, Sở Tài nguyên và Môi trường có ý kiến/ thẩm định công nghệ 151 dự án, đây là các dự án có nguồn vốn tư nhân đầu tư công nghệ để tham gia hoạt động sản xuất kinh doanh trong tỉnh. Trong đó, có 02 dự án đạt trình độ công nghệ tiên tiến, 19 dự án đạt trình độ công nghệ trung bình tiên tiến, 03 dự án đạt trình độ công nghệ lạc hậu, 127 dự án không thuộc đối tượng thẩm định công nghệ Sở Khoa học và Công nghệ chỉ có ý kiến phối hợp. Thông qua quá trình có ý kiến/ thẩm định công nghệ, Sở đã hướng dẫn nhiều dự án đổi mới công nghệ sản xuất để đáp ứng các điều kiện về trình độ công nghệ, tăng mức độ tự động hóa, tăng năng suất và chất lượng sản phẩm hàng hóa, qua đó góp phần ngăn chặn làn sóng đầu tư công nghệ lạc hậu vào địa bàn tỉnh. Trong thời gian tới, đối với các dự án đầu tư thuộc đối tượng thẩm định hoặc có ý kiến về công nghệ theo quy định tại Luật Chuyển giao công nghệ, Sở Khoa học và Công nghệ sẽ phối hợp các ngành có liên quan tổ chức thẩm định hoặc có ý kiến về công nghê của dự án khi có đề nghị từ các cơ quan chuyên môn của tỉnh.

Đẩy mạnh phát triển thị trường KH&CN, Sở đã tham mưu UBND tỉnh ban hành Quyết định số 7702/QĐ-UBND tỉnh ngày 22/8/2023 ban hành Kế hoạch thực hiện Chương trình phát triển thị trường khoa học và công nghệ tỉnh Long An đến năm 2030. Tính đến nay, toàn tỉnh đã có 11 tổ chức khoa học và công nghệ, 22 doanh nghiệp khoa học và công nghệ. Phối hợp vận hành nền tảng Sàn giao dịch công nghệ trên cơ sở hợp tác giữa Trung tâm Ứng dụng, kỹ thuật, thông tin khoa học và công nghệ tỉnh với Trung tâm Thông tin và thống kê KH&CN TP.HCM, ra mắt Sàn giao dịch công nghệ và thiết bị trực tuyến tỉnh Long An.

Triển khai Kế hoạch số 393/KH-UBND ngày 17/02/2023 của UBND tỉnh về việc thực hiện Đề án "Hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Quốc gia đến năm 2025" tỉnh Long An, giai đoạn 2022-2025. Sở KH&CN đã ban hành Kế hoạch số 522/KH-UBND ngày 26/4/2023 triển khai các hoạt động hỗ trợ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo năm 2023. Ban hành Quy chế hoạt động của Không gian khởi nghiệp sáng tạo tỉnh Long An. Sử dụng không gian Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tỉnh tại Tầng 2 Sở Khoa học và Công nghệ là không gian làm việc chung trong các hoạt động của Đoàn thanh niên về hoạt động Khởi nghiệp đổi mới sáng tạo. Đón tiếp gần 500 học sinh của 02 trường THPT Tân An và trường Chuyên Long An đến tham quan hoạt động giáo dục STEM và trải nghiệm nghề nghiệp tại Không gian KNĐMST.

Bên cạnh đó, từ ngày 03/11/2023 đến ngày 04/11/2023 Sở Khoa học và Công nghệ đã chủ trì tổ chức thành công ngày Hội khởi nghiệp đổi mới sáng tạo năm 2023 - Techfest Long An 2023 tại 2 địa điểm là Không gian KNĐMST tỉnh và Trường Đại học Tân Tạo. Với sự tham gia của trên 50 doanh nghiệp tham gia triễn lãm và quản bá sản phấm, sự tham gia của lãnh đạo từ Cục thị trường KH&CN – Bộ KH&CN, lãnh đạo UBND tỉnh Long An, lãnh đạo các Sở KH&CN các tỉnh, các chuyên gia, các trưởng làng Techfest Quốc gia Việt Nam tạo nên sự lan tỏa và kết nối mạng lưới KNĐMST góp phần xây dựng hệ sinh thái KNĐMST ngày một thực chất và bền vững.

Ngoài ra, ký hợp tác với Làng Design Thinking Techfest Việt Nam để đặt 01 Hub của Làng Design Thinking Techfest Việt Nam tại Không gian KNĐMST tỉnh, giao Trung tâm Ứng dụng kỹ thuật thông tin khoa học và công nghệ làm đầu mối kết nối và ươm tạo. Đang thực hiện qui trình tuyển chọn ươm tạo doanh nghiệp năm 2023, dự kiến tuyển chọn từ 05 đến 10 dự án theo quy định về hỗ trợ huấn luyện và ươm tạo dự án Doanh nghiệp theo nội dung Quyết định số 13/2021/QĐ-UBND ngày 30/3/2021 của UBND tỉnh.

Về công tác sở hữu trí tuệ, năm 2023, hoàn tất các hồ sơ đăng ký nhãn hiệu tập thể cho 02 đặc sản của tỉnh Long An tại Cục SHTT; hướng dẫn các tổ chức, cá nhân trong tỉnh thủ tục đăng ký xác lập quyền cho 60 nhãn hiệu và gia hạn 10 nhãn hiệu; hỗ trợ Công ty Cổ phần Cơ khí Xây dựng Long An chấp nhận đơn đăng ký sáng chế và Chứng nhận Kiểu dáng công nghiệp đối với sản phẩm thanh giằng băng tải. Bên cạnh đó, triển khai các nhiệm vụ khoa học và công nghệ nhằm tạo lập quyền sở hữu trí tuệ cho các sản phẩm chủ lực của tỉnh. Đến nay, đã có 02 chỉ dẫn địa lý (thanh long Châu Thành – Long An và khoai mỡ Bến Kè), 01 nhãn hiệu chứng nhận (sản phẩm nếp Thủ Thừa) đã được cấp giấy chứng nhận, 85 nhãn hiệu tập thể (HTX Dương Xuân, HTX Thanh long Tầm Vu, HTX NN Mỹ Thạnh…) đã được Cục Sở hữu trí tuệ cấp Giấy chứng nhận; 02 chỉ dẫn địa lý đang chờ Cục Sở hữu trí tuệ cấp là Chanh không hạt Bến Lức và Gạo Nàng Thơm Chợ Đào; đang triển khai thực hiện đăng ký cho 04 nhãn hiệu chứng nhận là Rượu đế Gò Đen, Rau Cần Giuộc, Mai vàng Thủ Thừa và Mai vàng Tân Tây và 10 nhãn hiệu tập thể đang chờ cấp Giấy chứng nhận.

Phối hợp với các đơn vị trong tỉnh tổ chức các cuộc, hội thi như Cuộc thi sáng tạo dành cho TTNNĐ tỉnh Long An lần thứ 16, năm 2023; kết quả, 09 đề tài đạt giải cấp tinh; Hội thi sáng tạo kỹ thuật tỉnh Long An năm 2022-2023, kết quả: có 20 giải pháp đạt giải với 02 giải nhất, 05 giải nhì, 07 giải ba và 06 giải khuyến khích.

Về công tác thanh tra, kiểm tra KH&CN: Thanh tra Sở KH&CN và Chi cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng đã tiến hành thanh tra, kiểm tra tại 288 cơ sở đang hoạt động trên địa bàn tỉnh Long An thuộc các lĩnh vực: sản xuất, kinh doanh vàng trang sức mỹ nghệ; kinh doanh xăng, dầu; gas; công bố hợp chuẩn, hợp quy. Qua thanh tra, kiểm tra phát hiện 07 cơ sở vi phạm, ban hành 07 quyết định xử phạt vi phạm hành chính.

Triển khai các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp, hợp tác xã như: Chương trình nâng cao năng suất chất lượng theo Quyết định số 1322/QĐ-TTg ngày 31/8/2020: năm 2023 dự kiến hỗ trợ từ 25-30 doanh nghiệp, hợp tác xã xây dựng và áp dụng các hệ thống, công cụ quản lý chất lượng; Xây dựng tiêu chuẩn cơ sở; Hỗ trợ chứng nhận hệ thống quản lý chất lượng; chứng nhận theo TCVN, QCVN và tiêu chuẩn nước ngoài cho các sản phẩm, hàng hóa, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, hàng hóa lưu thông trên thị trường. Tổ chức hoạt động Giải thưởng Chất lượng Quốc gia năm 2023 và gửi các hồ sơ có liên quan đề nghị Hội đồng Quốc gia xét tặng Giải thưởng Chất lượng Quốc gia năm 2023 cho 02 doanh nghiệp: Công ty Cổ phần Sản xuất - Thương mại Sáng Việt và Công ty TNHH Le Long Việt Nam. Thực hiện Quyết định số 100/QĐ-TTg ngày 19/01/2019 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đề án triển khai, áp dụng và quản lý hệ thống truy xuất nguồn gốc, Sở Khoa học và Công nghệ đã giao Chi cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng chủ trì triển khai thực hiện nhiệm vụ KH&CN cấp cơ sở "Xây dựng hệ thống quản lý thông tin truy xuất nguồn gốc sản phẩm, hàng hóa tỉnh Long An", dự kiến triển khai thí điểm đối với 22 doanh nghiệp.

Công tác đào tạo, tập huấn cũng được quan tâm, trong năm, đã tổ chức thành công 08 lớp đào tạo về năng suất chất lượng, về công cụ cải tiến, đo lường, GTCLQG, thẩm định, cho ý kiến công nghệ dự án đầu tư, nghiệp vụ chuyển giao công nghệ, đổi mới công nghệ, nâng cao nhận thức về sở hữu trí tuệ …cho cán bộ thuộc các cơ quan quản lý Nhà nước và các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Long An. Qua đó, nâng cao năng lực tiếp cận các công cụ, hệ thống cải tiến năng suất chất lượng nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh sản phẩm trên thị trường. Cử 50 lượt công chức, viên chức tham dự các khóa đào tạo, tập huấn về chuyên môn, nghiệp vụ do Trung ương tổ chức: nâng cao năng lực lãnh đạo, quản lý; chuyển đổi số; thanh tra chuyên ngành KH&CN, SHTT, quản lý KH&CN địa phương …Cử 06 lượt công chức, viên chức bồi dưỡng về cao cấp và trung cấp lý luận chính trị trong và ngoài tỉnh.

Tăng cường công tác thông tin tuyên truyền trên Báo và Đài Phát thanh, qua đó, đã phối hợp với Báo Long An thực hiện 01 Bài Báo Xuân và 03 chuyên trang KH&CN. Phối hợp Đài Phát Thanh và Truyền hình Long An phát sóng 03 phóng sự về "Hoàn thiện công nghệ chiết xuất và sản xuất tinh dầu từ cây Mù U", "Xây dựng hệ thống thông tin nông nghiệp ứng dụng công nghệ Webgis mã nguồn mở", "Techfest Long An 2023, Đổi mới sáng tạo – Kiến tạo tương lai" và Tọa đàm (Diễn đàn đối thoại) chủ đề "Xây dựng và phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tỉnh Long An".

Nhìn chung, hoạt động KH&CN năm 2023 từng bước gắn với thực tế sản xuất, đời sống xã hội, tập trung nghiên cứu, ứng dụng KH&CN phục vụ các chương trình kinh tế, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là trong những ngành, lĩnh vực then chốt, mũi nhọn của tỉnh. Nhiều thành tựu KH&CN hiện đại được ứng dụng nhanh chóng và rộng rãi trong các lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp, thông tin,... Hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo bắt đầu được hình thành và phát triển. Hệ thống sở hữu trí tuệ và tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng ngày càng hoàn thiện, góp phần khuyến khích hoạt động nghiên cứu sáng tạo trong tỉnh, tạo môi trường cạnh tranh lành mạnh, nâng cao năng suất, chất lượng, khả năng cạnh tranh của sản phẩm, hàng hóa. Nhiều phong trào thi đua, phát huy sáng kiến cải tiến kỹ thuật của học sinh, sinh viên; các chương trình nâng cao năng suất, chất lượng tại các doanh nghiệp được tổ chức rộng rãi.

Bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động KH&CN tỉnh Long An trong năm qua vẫn còn tồn tại những khó khăn, hạn chế:

- Khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo chưa thực sự trở thành động lực và nền tảng cho phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, đầu tư cho KH&CN còn hạn chế, chưa đảm bảo 2% tổng NSNN theo quy định.

- Tiến độ triển khai một số nhiệm vụ khoa học và công nghệ còn chậm nguyên nhân do phụ thuộc vào các hội đồng tư vấn, việc hoàn thiện nội dung thuyết minh của chủ nhiệm nhiệm vụ. Chưa có nhiều chương trình, dự án hợp tác quốc tế về KH&CN ở địa phương.

- Doanh nghiệp chưa quan tâm đúng mức đến tầm quan trọng của phát triển KH&CN, đặc biệt là đổi mới sáng tạo. Cơ quan quản lý còn lúng túng và thụ động trong việc xây dựng cơ chế chính sách để hỗ trợ doanh nghiệp nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo.

- Chưa có nhiều sự gắn kết, phối hợp chặt chẽ giữa các viện, trường, người sản xuất, doanh nghiệp trong các hoạt động nghiên cứu ứng dụng, tiêu thụ sản phẩm.

- Việc triển khai hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng suất chất lượng sản phẩm, hàng hóa dưới hình thức nhiệm vụ khoa học và công nghệ gặp nhiều khó khăn, không đảm bảo tính kịp thời (do khi triển khai nhiệm vụ KH&CN phải trải qua nhiều thủ tục xét duyệt nội dung, kinh phí …) dẫn đến doanh nghiệp ngại tham gia hoặc đăng ký tham gia nhưng đến khi triển khai doanh nghiệp đã liên hệ đơn vị khác để thực hiện.

- Công tác bàn giao tài sản hình thành sau khi nghiệm thu nhiệm vụ KH&CN theo Nghị định số 70/2018/NĐ-CP còn nhiều bất cập khi triển khai trong thực tế./.

Văn phòng Sở (NTBT)